شیر کنترل جهت چیست؟

در دنیای پنوماتیک، وظیفه شیرها این است که هوا را به سیلندرها، محرک ها و نازل ها توزیع کنند. یکی از این انواع شیر هیدرولیک، شیرهای کنترل جهت است که به شکل برقی و دستی کار می‌کنند. شیرهای دستی معمولا توسط پدال پا، محرک ضامن، دسته یا دکمه باز و بسته می‌شوند، اما شیرهای برقی توسط یک سیم‌پیچ کار می‌کنند. شیرهای کنترل جهت فقط سه عملکرد را انجام می‌دهند: توقف جریان مایعات، اجازه جریان سیال و تغییر جهت جریان سیال. البته ممکن است این سه کار به شکل ترکیبی نیز انجام شوند. در ادامه این مطلب از وب‌سایت پایا هیدرولیک جم با انواع شیرهای کنترل جهت آشنا خواهیم شد.

انواع شیر کنترل جهت هیدرولیک

در این بخش قصد داریم انواع شیرهای کنترل جهت را به همراه ساختار و کاربردشان بررسی کنیم.

شیر کنترل جهت دو طرفه 2/2

شیر کنترل جهت دو طرفه یا شیر قطع و وصل یکی از انواع شیرهای کنترل جهت است و همانطور که از نام آن مشخص است، یک ورودی و یک خروجی A دارد. این شیرها برای مصارفی کاربرد دارند که مسیر جریان هوا باید به طور دوره‌ای قطع شوند. شیرهای دو طرفه معمولا به شکل برقی بوده و از طریق پالس کنترل می‌شود. در حالت معمولی، مسیر عبور سیال بسته است؛ اما زمانی که بر اثر فشار محرک روشن شود، مسیر عبور سیال از ورودی به خروجی باز خواهد شد. البته این مسیر حرکت فقط یک طرفه بوده و شیر مانند یک دستگاه مکش عمل می‌کند.

شیر کنترل جهت سه طرفه 2/3

شیر کنترل جهت سه طرفه یکی دیگر از انواع شیرهای کنترل جهت است که دارای یک ورودی، یک خروجی و یک مخزن است و 2 حالت دارد. این طراحی به منظور کنترل بیشتر روی عملگرها در نقاطی غیر از ورودی و خروجی انجام شده است. در این شیر نه تنها سیال در مسیر خود جریان پیدا می‌کند، بلکه می‌توان برگشت آن را هم کنترل کرد.

شیر کنترل جهت هیدرولیک چهار طرفه 2/4

شیرهای کنترل جهت چهار طرفه یکی دیگر از انواع شیرهای کنترل جهت هستند که دارای 4 ورودی و خروجی هستند. در این شیرها معمولا یک سوپاپ جهت‌دار تعبیه شده و غالباً برای ایجاد حرکات برگشت پذیر استفاده می شوند.

شیر کنترل جهت 5 طرفه 2/5

شیر کنترل جهت 5 طرفه نیز یکی از انواع شیرهای کنترل جهت است که دارای پنج پورت و دو حالت می‌باشد. این شیرها به عنوان مثال برای کنترل سیلندرهای دو کاره استفاده می‌شوند. یک سیلندر دو کاره به دو درگاه خروجی شیر نیاز دارد که این خروجی‌ها توسط شیر کنترل جریان تامین می‌شود.

شیر کنترل جهت 5 طرفه 3/5

این شیر بر خلاف نوع قبلی به جای 2 حالت، دارای 3 حالت بوده اما دارای همان 5 ورودی و خروجی می‌باشد. این شیرها بسیار پر کاربرد بوده و برای کنترل سیلندر در حالت وسط مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیر کنترل جهت 5 طرفه مناسب موقعیتی است که استفاده از شیر کنترل جهت 3 طرفه ممکن نباشد. هر چند شیر 3 طرفه برای جریان در فشار کم به فشار زیاد خوب عمل می‌کند، اما در صورت عدم استفاده از هوا برای انبساط، جریان از فشار زیاد به فشار کم تقریباً غیرممکن می‌شود.

نام‌گذاری شیر کنترل جهت پنوماتیک

در طبقه‌بندی انواع شیرهای پنوماتیک مانند دو طرفه، سه طرفه و… نام‌های عددی به همراه یک اسلش در میان آن‌ها مشاهده کردید. در واقع این نام‌ها نشان دهنده تعداد پورت‌های ورودی و خروجی و تعداد حالت‌های سوئیچینگ شیر هستند. به این صورت که عدد سمت چپ اسلش، نشان دهنده تعداد پورت‌ها بوده و عدد سمت راست نشان دهنده تعداد حالت‌های سوئیچینگ شیر هستند. بنابراین اگر یک شیر دارای 5 پورت و 3 حالت سوئیچینگ باشد، 3/5 نوشته شده و به صورت 5 به 3 خوانده می‌شود.

معیار سنجش شیر کنترل جهت پنوماتیکی

برای سنجش عملکرد انواع شیرهای کنترل جهت به موارد زیر توجه می‌شود.

• دامنه فشار: میزان فشاری که شیر برای کنترل آن تنظیم شده است
• واسطه عملیاتی: انواع واسطه‌هایی که شیر می‌تواند به شکل ایمن کنترل کند
• ظرفیت جریان: میزان گنجایش شیر برای جریان هوا
• نرخ چرخه: حداکثر میزان چرخش شیر در هر واحد زمانی
• زمان پاسخ: مقدار زمانی که شیر برای تغییر حالت پس از فعال شدن نیاز دارد
• اندازه پورت: میزان ابعاد پورت ورودی و خروجی