انواع ولو های مورد استفاده در سیستم لوله‌کشی
ولوها دستگاه‌های مکانیکی هستند که جریان و فشار درون یک سیستم یا فرایند را کنترل می‌کنند. انواع ولوها جزو اجزای ضروری یک سیستم لوله‌کشی به شمار می‌روند که منجر به انتقال مایعات، گازها، بخارات، دوغاب‌ها و غیره می‌شوند.
برای انتخاب ولو مناسب می‌بایست شناخت درستی از انواع آن‌ها داشت. به همین دلیل در این مقاله تلاش شده تا به بررسی انواع ولوها و طبقه‌بندی آن‌ها از لحاظ ساختار، عملکرد و شیوه باز و بسته شدن بپردازیم. لطفاً در ادامه با ما همراه باشید.
همچنین ارائه خدمات تعمیر پمپ هیدرولیک به صورت کاملا تخصصی توسط مهندسین مجرب و با سابقه در شرکت پایا هیدرولیک انجام میپذیرد.
انواع ولوها از لحاظ ساختار و شکل ظاهری آن‌ها
انواع ولوها بسیار گسترده و متنوع است که هرکدام از آن‌ها دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های عملکردی متفاوتی هستند. انتخاب ولو مناسب در یک سیستم لوله‌کشی فرایندی کاملاً ضروری است. در مرتبه نخست از لحاظ کارا بودن و عملکرد بی‌نقص سیستم بسیار مهم است که از ولو مناسب استفاده شود. نقش مورد انتظار از شیرآلات مصرفی در سیستم لوله‌کشی تا حد زیادی تعیین کننده نوع ولو نصب شده در مسیر جریان است. همچنین انتخاب ولو مناسب از منظر اقتصادی نیز حائز اهمیت است. چرا که در یک سیستم انتقال جریان هزینه صرف شده برای انواع ولوها بین ۲۰ الی ۳۰ درصد هزینه کل را شامل می‌شود. به این ترتیب اگر مثلاً یک شیر توپی را به جای شیر پروانه‌ای برای عملکرد مشابه انتخاب کنیم با افزایش هزینه تمام شده مواجه خواهیم شد.
بنابر توضیحات ارائه شده، اهمیت نوع ولو مصرفی در سیستم لوله‌کشی بسیار واضح است. در ادامه به بررسی انواع ولوها از لحاظ ساختار و شکل ظاهری آن‌ها خواهیم پرداخت.
- ولو دروازه ای یا کشویی (Gate Valve)
- ولو کروی (Globe Valve)
- ولو یک طرفه (Check Valve)
- ولو سماوری (Plug valve)
- ولو توپی (Ball Valve)
- ولو پروانه ای (Butterfly Valve)
- ولو سوزنی (Needle Valve)
- ولو گیره ای (Pinch Valve)
- ولو ایمنی یا کاهش فشار (Pressure Relief Valve)
ولو دروازه ای یا کشویی (Gate Valve)
ولو دروازه ای، یکی از متداول‌ترین انواع ولو در هر کارخانه فراوری و یا سیستم لوله‌کشی است. این نوع ولوها یک دریچه دارای حرکت خطی هستند که برای شروع یا توقف جریان سیال استفاده می‌شوند و در حالت کار یا کاملاً باز و یا کاملاً بسته هستند. ولوهای دروازه ای تقریباً در همه صنایع انتقال سیالات مانند هوا، سوخت‌های گازی، آب آشامیدنی، بخارها، روغن‌های روان‌کننده، هیدروکربن و سایر خدمات استفاده می‌شوند. این نوع شیرها پس از بسته شدن، قطعی کامل ایجاد می‌کنند.
ولو کروی (Globe Valve)
این نوع از انواع ولوها برای توقف، راه‌اندازی و تنظیم جریان سیالات استفاده می‌شود. ولوهای کروی غالباً در سیستم‌های انتقالی استفاده می‌شوند که کنترل جریان و همچنین ممانعت از نشت سیالات بسیار ضروری است. ولو کروی نسبت به ولوهای دروازه ای مقاومت بیشتری در برابر نشت دارند و از آن‌ها گران‌تر هم هستند.
ولو یک طرفه (Check Valve)
ولوهای یک طرفه اتصالاتی هستند که از جریان برگشتی در سیستم‌های لوله‌کشی جلوگیری می‌کنند. در این نوع از ولوها فشار سیال عبوری از خط لوله منجر به باز شدن شیر می‌شود. درحالی که هرگونه برگشتی در مسیر مذکور باعث بسته شدن شیر می‌شود.
ولو سماوری (Plug valve)
در میان انواع ولوها شیر سماوری به ولو خاموش و روشن یا صفر و یک نیز معروف است. چرا که از آن برای توقف و یا حرکت جریان سیالات درون سیستم استفاده می‌شود. این نوع ولوها شیرهای حرکتی-چرخشی هستند که از یک پیچ مخروطی یا استوانه‌ای برای توقف یا شروع جریان استفاده می‌کنند. دیسک در ولو سماوری دارای گذرگاهی است که عبور جریان را امکان‌پذیر می‌کند. ولوهای سماوری در برابر نشتی مقاومت بالایی دارند و از آن‌ها می‌توان در خلأ برای پروژه‌هایی با فشار و حرارت بالا استفاده کرد.
ولو توپی (Ball Valve)
ولو توپی یک سوپاپ چرخشی با چرخش یک چهارم است. این ولوها از دیسک توپی جهت توقف یا شروع جریان استفاده می‌کنند. اکثر ولوهای توپی از نوع سریع عمل می‌کنند که برای کارکردن سوپاپ نیاز به چرخش ۹۰ درجه دسته سوپاپ دارد. ولو توپی کوچک‌تر و سبک‌تر از ولو دروازه‌ای با اندازه و درجه یکسان است.
ولو پروانه ای (Butterfly Valve)
ولو پروانه ای یک سوپاپ چرخشی‌ست که در جهت توقف، تنظیم و شروع جریان از آن استفاده می‌شود. ولو پروانه ای دارای بدنه‌ای کوتاه و مدور است. شیرهای پروانه ای در مقایسه با انواع ولوها به سبب طراحی جمع‌وجور و سبک برای اتصالات با ابعاد بزرگ مقبول‌تر هستند. چرا که به طور قابل‌ملاحظه‌ای به فضای کمتری نیاز دارند.
ولو سوزنی (Needle Valve)
ولوهای سوزنی از نظر طراحی شبیه به ولوهای کروی هستند و بزرگ‌ترین تفاوت آن دیسک سوزنی تیز است. ولوهای سوزنی برای کنترل بسیار دقیق جریان در سیستم‌های لوله‌کشی با قطر کوچک طراحی شده‌اند.
ولو گیره ای (Pinch Valve)
ولو گیره ای به‌عنوان شیر بست نیز شناخته می‌شود. این ولو یک دریچه با حرکت خطی است که برای شروع، تنظیم و توقف جریان سیالات استفاده می‌شود. ولوهای گیره ای برای جابه‌جایی دوغاب‌ها، مایعات حاوی جامدات معلق و سیستم‌هایی که مواد جامد را به صورت پنوماتیک منتقل می‌کنند، ایده‌آل هستند.
ولو ایمنی یا کاهش فشار (Pressure Relief Valve)
ولو ایمنی یا شیر اطمینان در میان انواع ولوها جزء اتصالاتی هستند که برای سیستم‌های انتقال سیالات با دما و فشار زیاد بسیار حیاتی هستند. ولو ایمنی برای محافظت از تجهیزات یا سیستم لوله‌کشی در فرایندهایی با فشار بیش از حد یا در صورت خلأ استفاده می‌شود. این نوع ولو فشار یا خلأ را در مقیاس از پیش تعیین شده حفظ می‌کند. مانند آنچه که در دیگ‌های زودپز رخ می‌دهد.
سخن پایانی
در این مقاله انواع مختلفی از ولوها را بررسی کردیم و با ساختار و کارکرد هر تیپ به طور مختصر آشنا شدیم. بنا بر آنچه گفته شد انواع ولوها می‌توانند عملکردهای متفاوتی را انجام دهند. به طور مثال:
- توقف و شروع جریان سیال
- خنثی کردن جریان سیال
- کنترل جهت جریان سیال
- تنظیم جریان یا فشار در سیستم لوله کشی
- ایمنی و حفاظت از سیستم لوله کشی
برای انتخاب ولو مناسب ابتدا باید بدانیم از محل اتصال مورد نظر در سیستم لوله‌کشی چه انتظاراتی داریم و محرک‌های مؤثر بر محل اتصال چه مواردی و با چه میزان شدتی هستند. پس از مشخص شدن فاکتورهای فوق می‌توانیم از بین گزینه‌های مشابه موارد باصرفه‌تر را انتخاب کنیم و آن‌ها را به کار ببندیم.
